Thơ quê hương

DỪA ƠI

Lê Anh Xuân

Tôi lớn lên đã thấy dừa trước ngõ
Dừa ru tôi giấc ngủ tuổi thơ
Cứ mỗi chiều nghe dừa reo trước gió
Tôi hỏi nội tôi: "Dừa có tự bao giờ?"
Nội nói: "Lúc nội còn con gái
Đã thấy bóng dừa mát rượi trước sân
Đất này xưa đầm lầy chua mặn
Đời đói nghèo cay đắng quanh năm”

Hôm nay tôi trở về quê cũ
Hai mươi năm biết mấy nắng mưa
Nội đã khuất rồi xanh rì đám cỏ
Trên thân dừa vết đạn xác xơ.
Dừa ơi dừa! Người bao nhiêu tuổi
Mà lá tươi xanh mãi đến giờ
Tôi nghe gió ngàn xưa đang gọi
Xào xạc lá dừa hay tiếng gươm khua.

Ôi có phải nhà thơ Đồ Chiểu
Từng ngâm thơ dưới rặng dừa này
Tôi tưởng thấy nghĩa quân đuổi giặc
Vừa qua đây còn lầy lội đường dây.

Tôi đứng dưới hàng dừa cao vút
Cạnh hàng dừa tơ lá mướt xanh màu
Những công sự còn thơm mùi đất
Cạnh những chiến hào chống Pháp năm nao.

Vẫn như xưa vườn dừa quê nội
Sao lòng tôi vẫn thấy yêu hơn
Ôi thân dừa đã hai lần máu chảy
Biết bao đau thương, biết mấy oán hờn.

Dừa vẫn đứng hiên ngang cao vút
Lá vẫn xanh rất mực dịu dàng
Rễ dừa bám sâu vào lòng đất
Như dân làng bám chặt quê hương.

Dừa bị thương dừa không cúi xuống
Vẫn ngẩng lên ca hát giữa trời
Nếu ngã xuống dừa ơi không uổng
Dừa lại đứng lên thân dựng pháo đài.

Lá dừa xanh long lanh ánh nắng
Theo đoàn quân thành lá ngụy trang
Nếu rụng xuống dừa ơi không uổng
Dừa lại cháy lên ánh đuốc soi đường.

Đất quê hương nát bầm vết đạn
Đã nuôi dừa năm tháng xanh tươi
Ôi có phải dừa hút bao cay đắng
Để trổ ra những trái ngọt cho đời.

Nghe vườn dừa rì rào tiếng nhạc
Lòng nao nao tôi nhớ nội xiết bao
Tuổi thơ xưa uống nước dừa dịu ngọt
Tôi biêt đâu thuở chua xót ban đầu.

Tôi ngước nhìn mùa xuân nắng dọi
Bốn mặt quê hương giải phóng rồi
Tôi bỗng thấy nội tôi trẻ lại
Như thời con gái tuổi đôi mươi
Như hàng dừa trước ngõ nhà tôi.
1-1966

NHỚ CON SÔNG QUÊ HƯƠNG

(Tế Hanh)

Quê hương tôi có con sông xanh biếc
Nước gương trong soi tóc những hàng tre
Tâm hồn tôi là một buổi trưa hè
Toả nắng xuống dòng sông ấm áp
Chẳng biết nước có giữ ngày giữ tháng
Giữ bao nhiêu kỷ niệm giữa dòng trôi
Hỡi con sông đã tắm cả đời tôi
Tôi giữ mãi mối tình mới mẻ
Sông của quê hương, sông của tuổi trẻ
Sông của miền Nam nước Việt thân yêu
Khi bờ tre ríu rít tiếng chim kêu
Khi mặt nước chập chờn con cá nhảy
Bạn bè tôi túm năm tụm bảy
Bầy chim non bay lượn trên sông
Tôi dang tay ôm nước vào lòng
Sông mở nước ôm tôi vào dạ
Chúng tôi lớn lên mỗi người một ngả
Kẻ sớm khuya chài lưới bên sông
Kẻ cuốc cày mưa nắng ngoài đồng
Tôi cầm súng xa nhà đi kháng chiến
Nhưng lòng tôi như mưa nguồn gió biển
Vẫn trở về lưu luyến bên sông
Nhớ mãi cô em có đôi má ửng hồng
Thuyền anh đậu trong lòng em mãi mãi
Em có nhớ những buổi chiều êm ái
Nắng vàng loang trên mặt nước long lanh
Gió thổi lồng xáo trộn bóng em anh
Tiếng sóng vỗ, tiếng ta cười nhịp điệu
Nước chảy đời trôi anh vẫn níu
Những sắc ngày tươi thắm của hôm qua
Một mùa thu thơm ngát hương hoa
Hôm nay sống trong lòng miền Bắc
Sờ lên ngực nghe trái tim thầm nhắc
Hai tiếng thiêng liêng hai tiếng miền Nam
Tôi nhớ không nguôi ánh nắng màu vàng
Tôi quên sao được sắc trời xanh biếc
Tôi nhớ cả những người không quen biết
Có những trưa tôi đứng dưới hàng cây
Bỗng nghe dâng cả một nỗi tràn đầy
Hình ảnh con sông quê mát rượi
Lai láng chảy lòng tôi như suối tưới
Quê hương ơi, lòng tôi cũng như sông
Tình Bắc Nam chung chảy một dòng
Không ghềnh thác nào ngăn cản được
Tôi sẽ đến nơi tôi hằng mong ước
Tôi sẽ về sông nước của quê hương
Tôi sẽ về sông nước của tình thương.

***

Ký ức tuổi thơ

Ký ức tuổi thơ của tôi là những ngày tháng cơ cực nhưng đầy kỷ niệm. Hồi đó, nhà tôi sống ở Bình Dương, ba má tôi đều là những nhà giáo nghèo với những đồng lương ít ỏi thời bao cấp. Đến tháng, tôi thường theo ba đi lãnh gạo. Đụn gạo to lắm, tôi nhớ chất cao hơn cả đầu người lớn nhưng thường bị mốc vì bảo quản kém. Tôi thường giúp ba tìm những chỗ gạo trắng và ít bông cỏ nhất. Nhà tôi túng thiếu lắm, thỉnh thoảng mẹ tôi phải bán bớt gạo để có thêm tiền chi tiêu. Tôi còn nhớ tại đầu hẻm có một quán phở, mỗi lần ba mẹ lãnh lương thường cho chị em tôi ăn ở đây. Không biết quán này nấu ngon hay vì quá đói mà chúng tôi ăn rất ngon.

Tôi nhớ ngôi trường làng mang tên Hiệp Thành 1 tại thị xã Thủ Dầu Một. Từ nhà đến trường khoảng gần cây số, đôi lúc tôi cùng những đứa bạn đeo phía sau xe bò. Phía sau trường là rừng cao su, hồi đó khu rừng này hoang vắng lắm, nhiều khi không dám đi một mình. Trong rừng rất nhiều táo rừng, sim tím, cò ke ….và những hố trũng với những trái bom đạn thời chiến tranh sót lại. Trong sân trường có một ao cá mà thỉnh thoảng chúng tôi thường lội xuống bắt tép. Những bữa trưa hè, tôi thường đi tắm suối, tắm sông cùng với bạn bè (sông, suối thời đó rất trong). Tôi nhớ nhất là những cô bạn gái xinh đẹp mà tôi thường rụt rè không dám nói chuyện như Điểm, Trúc, mai Lan…, không biết những cô bạn này lúc này ra sao!

Trên đường xe ngựa còn rất nhiều nhưng tôi rất ít đi vì không có tiền. Tới rằm tháng giêng hàng năm, chúng tôi thường ra đầu đường để xem dân Sì Gòn đi hành hương chùa Bà. Tôi nhớ những ngày hè đi bắt cá dưới bưng, hay những khi hái trộm trái cây bị chó rượt đuổi. Ngày rằm trung thu chỉ có cây đuốc làm từ ống trúc nhỏ giản dị nhưng mà sao vui thế.
Cũng vì nhà quá khó khăn nên trong thâm tâm tôi chỉ có có con đường học là cánh cửa và hướng đi duy nhất. Ba mẹ tôi ít dạy chị em tôi lắm, chắc là do bận rộn với cơm-áo-gạo-tiền , tuy nhiên chị em tôi không vì thế sao nhãng việc học. Có lẽ, những ngày hạnh phúc nhất của ba mẹ có là là những ngày chúng tôi đạt được những thành tích học tập tốt, những phần thưởng cuối năm học đem về ….
Tôi mong ước mình có thể làm một điều gì đó để làm vui lòng ba mẹ...